Καταιγισμός ιδεών.
Brainstorming
Ο καταιγισμός ιδεών (brainstorming) είναι μια συμμετοχική διαδικασία κατά τη διάρκεια της οποίας οι μαθητές ανακαλούν συνειρμικά προϋπάρχουσες αντιλήψεις και προβαίνουν σε ελεύθερη και αυθόρμητη έκφραση ιδεών για ένα θέμα (ζήτημα ή κεντρική έννοια) διερευνώντας με αυτόν τον τρόπο τις ποικίλες διαστάσεις και τις πολλαπλές πτυχές του. Οι ιδέες αυτές καταγράφονται και στη συνέχεια γίνονται αντικείμενο συζήτησης με στόχο την ομαδοποίησή τους από τους μαθητές. Οι ομάδες των ιδεών που προκύπτουν αξιοποιούνται δημιουργικά σε εργασίες. Έτσι επιτυγχάνεται η διερεύνηση των πολλαπλών πτυχών του αρχικού θέματος ή έννοιας.
Παρουσίαση - Κριτική μιας εφαρμογής
Η εφαρμογή της τεχνικής του καταιγισμού εφαρμόστηκε από τη συνάδελφο Μαρία Ξανθούλη με θέμα τη θανατική ποινή. Το αντικείμενο αυτό διδάσκεται στα πλαίσια του μαθήματος της Έκφρασης - Έκθεσης της Γ' τάξης του Ενιαίου Λυκείου και εξελίχθηκε σε τέσσερα στάδια. Κριτική μιας εφαρμογής
Στο πρώτο στάδιο ανακοινώθηκαν οι κανόνες και ο στόχος της τεχνικής. Τονίστηκε ιδιαίτερα να λέμε αυτό που θα σκεφτούμε και ότι δεν θα υπάρξει κανενός είδους αξιολόγηση.
Στο δεύτερο στάδιο διατυπώθηκαν ιδέες που σημειώνονταν όλες σε ένα αρχείο του επεξεργαστή κειμένου χωρίς διάκριση.
Στο τρίτο στάδιο, η συνάδελφος έθεσε τα κριτήρια ομαδοποίησης και εξελίχθηκε μια συζήτηση προκειμένου να κατηγοριοποιήσουμε όλες τις λέξεις - ιδέες που βρίσκονταν στον πίνακα.
Τέλος συζητήσαμε πως θα χρησιμοποιούσαμε αυτές τις ομάδες για να φτιάξουμε τη δομή μιας έκθεσης.
Σχολιασμός εφαρμογής.
Θεωρώ ότι η εφαρμογή ήταν σε γενικές γραμμές ιδιαίτερα επιτυχημένη. Στη διάρκεια διατύπωσης των ιδεών ήταν εντυπωσιακό το γεγονός ότι όλοι συμμετείχαν. Το θέμα, που η Μαρία είχε επιλέξει, βοηθούσε στην εφαρμογή του brainstorming. Όπως αποδείχτηκε όλοι είχαν να καταθέσουν πολλά στοιχεία, φράσεις. Πολύ καλό αυτό για αρχή. Υπήρχε ζωντάνια, αυθορμητισμός (αναφέρομαι σ' αυτά που παρακολούθησα...).
Στα αρνητικά της όλης διδακτικής προσπάθειας ήταν το γεγονός, ότι τόσο η Μαρία όσο και οι συμμετέχοντες στη διαδικασία παρασυρθήκαμε και δεν υπολογίσαμε τον παράγοντα χρόνο. Από ένα σημείο και μετά διατυπώθηκαν ιδέες, αιτιολόγηση τους κλπ. Η Μαρία σκόπιμα δεν διέκοπτε το ενδιαφέρον των "μαθητών". Το ίδιο το θέμα, μας προκαλούσε -ιδιαίτερα επιτυχημένη η επιλογή του.
Η χρήση του επεξεργαστή κειμένου ήταν αρκετά καλή. Μπορεί βέβαια να μη μας κέρδισε με την πρώτη ματιά, γιατί ίσως να έχουμε υπόψη μας αρκετά εργαλεία που προσφέρονται γι' αυτό, αλλά οπωσδήποτε η επισήμανση των λέξεων στο τέλος και η κατηγοριοποίηση τους με διαφορετικό χρώμα απέδειξε την ορθότητα της επιλογής του συγκεκριμένου εργαλείου και τη σωστή χρήση του. Ίσως η Μαρία είχε κάποιο άγχος που λίγο φαινόταν αλλά κατάφερνε να το ελέγχει και να λειτουργήσει θετικά στην εξέλιξη του μαθήματος.
Ευχαριστούμε Μαρία για την παρουσίαση και καλή δύναμη στη συνέχεια.
Ιδέες εφαρμογής στα φιλολογικά μαθήματα:
Αναμφίβολα η τεχνική του καταιγισμού ιδεών μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε όλες τις τάξεις Γυμνασίου και Λυκείου στο μάθημα της Έκφρασης - Έκθεσης. Σε μικρότερη κλίμακα μπορεί να εφαρμοστεί στην Γ' Τάξη του Λυκείου λόγω της πίεσης χρόνου και των επικείμενων εξετάσεων.
Στο μάθημα των Αρχαίων Ελληνικών Γενικής Παιδείας της Β' Λυκείου - Αντιγόνη - μπορεί να χρησιμοποιηθεί η παραπάνω μέθοδος για το χαρακτηρισμό προσώπων, κριτική της στάσης τους κλπ.
Προτεινόμενα εργαλεία
Ο καταιγισμός ιδεών (brainstorming) είναι μια συμμετοχική διαδικασία κατά τη διάρκεια της οποίας οι μαθητές ανακαλούν συνειρμικά προϋπάρχουσες αντιλήψεις και προβαίνουν σε ελεύθερη και αυθόρμητη έκφραση ιδεών για ένα θέμα (ζήτημα ή κεντρική έννοια) διερευνώντας με αυτόν τον τρόπο τις ποικίλες διαστάσεις και τις πολλαπλές πτυχές του. Οι ιδέες αυτές καταγράφονται και στη συνέχεια γίνονται αντικείμενο συζήτησης με στόχο την ομαδοποίησή τους από τους μαθητές. Οι ομάδες των ιδεών που προκύπτουν αξιοποιούνται δημιουργικά σε εργασίες. Έτσι επιτυγχάνεται η διερεύνηση των πολλαπλών πτυχών του αρχικού θέματος ή έννοιας.
Παρουσίαση - Κριτική μιας εφαρμογής
Η εφαρμογή της τεχνικής του καταιγισμού εφαρμόστηκε από τη συνάδελφο Μαρία Ξανθούλη με θέμα τη θανατική ποινή. Το αντικείμενο αυτό διδάσκεται στα πλαίσια του μαθήματος της Έκφρασης - Έκθεσης της Γ' τάξης του Ενιαίου Λυκείου και εξελίχθηκε σε τέσσερα στάδια. Κριτική μιας εφαρμογής
Στο πρώτο στάδιο ανακοινώθηκαν οι κανόνες και ο στόχος της τεχνικής. Τονίστηκε ιδιαίτερα να λέμε αυτό που θα σκεφτούμε και ότι δεν θα υπάρξει κανενός είδους αξιολόγηση.
Στο δεύτερο στάδιο διατυπώθηκαν ιδέες που σημειώνονταν όλες σε ένα αρχείο του επεξεργαστή κειμένου χωρίς διάκριση.
Στο τρίτο στάδιο, η συνάδελφος έθεσε τα κριτήρια ομαδοποίησης και εξελίχθηκε μια συζήτηση προκειμένου να κατηγοριοποιήσουμε όλες τις λέξεις - ιδέες που βρίσκονταν στον πίνακα.
Τέλος συζητήσαμε πως θα χρησιμοποιούσαμε αυτές τις ομάδες για να φτιάξουμε τη δομή μιας έκθεσης.
Σχολιασμός εφαρμογής.
Θεωρώ ότι η εφαρμογή ήταν σε γενικές γραμμές ιδιαίτερα επιτυχημένη. Στη διάρκεια διατύπωσης των ιδεών ήταν εντυπωσιακό το γεγονός ότι όλοι συμμετείχαν. Το θέμα, που η Μαρία είχε επιλέξει, βοηθούσε στην εφαρμογή του brainstorming. Όπως αποδείχτηκε όλοι είχαν να καταθέσουν πολλά στοιχεία, φράσεις. Πολύ καλό αυτό για αρχή. Υπήρχε ζωντάνια, αυθορμητισμός (αναφέρομαι σ' αυτά που παρακολούθησα...).
Στα αρνητικά της όλης διδακτικής προσπάθειας ήταν το γεγονός, ότι τόσο η Μαρία όσο και οι συμμετέχοντες στη διαδικασία παρασυρθήκαμε και δεν υπολογίσαμε τον παράγοντα χρόνο. Από ένα σημείο και μετά διατυπώθηκαν ιδέες, αιτιολόγηση τους κλπ. Η Μαρία σκόπιμα δεν διέκοπτε το ενδιαφέρον των "μαθητών". Το ίδιο το θέμα, μας προκαλούσε -ιδιαίτερα επιτυχημένη η επιλογή του.
Η χρήση του επεξεργαστή κειμένου ήταν αρκετά καλή. Μπορεί βέβαια να μη μας κέρδισε με την πρώτη ματιά, γιατί ίσως να έχουμε υπόψη μας αρκετά εργαλεία που προσφέρονται γι' αυτό, αλλά οπωσδήποτε η επισήμανση των λέξεων στο τέλος και η κατηγοριοποίηση τους με διαφορετικό χρώμα απέδειξε την ορθότητα της επιλογής του συγκεκριμένου εργαλείου και τη σωστή χρήση του. Ίσως η Μαρία είχε κάποιο άγχος που λίγο φαινόταν αλλά κατάφερνε να το ελέγχει και να λειτουργήσει θετικά στην εξέλιξη του μαθήματος.
Ευχαριστούμε Μαρία για την παρουσίαση και καλή δύναμη στη συνέχεια.
Ιδέες εφαρμογής στα φιλολογικά μαθήματα:
Αναμφίβολα η τεχνική του καταιγισμού ιδεών μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε όλες τις τάξεις Γυμνασίου και Λυκείου στο μάθημα της Έκφρασης - Έκθεσης. Σε μικρότερη κλίμακα μπορεί να εφαρμοστεί στην Γ' Τάξη του Λυκείου λόγω της πίεσης χρόνου και των επικείμενων εξετάσεων.
Στο μάθημα των Αρχαίων Ελληνικών Γενικής Παιδείας της Β' Λυκείου - Αντιγόνη - μπορεί να χρησιμοποιηθεί η παραπάνω μέθοδος για το χαρακτηρισμό προσώπων, κριτική της στάσης τους κλπ.
Προτεινόμενα εργαλεία
Παράδειγματα εφαρμογής
http://www.youtube.com/watch?v=DYjGA7mrxBU
http://www.youtube.com/watch?v=yOsaVC3Zbtc
ΒΙβλιογραφία
Ο καταιγισμός ιδεών ως διδακτική τεχνική για την προσέγγιση των περιβαλλοντικών προβλημάτων» Πρακτικά 1 ου Περιβαλλοντικού ΣυνεδρίουΜακεδονίας, (!-4 Μαρτίου 2002), Θεσσαλονίκη 2002, σ.444-450.
Δικτυογραφία
http://olc.spsd.sk.ca/DE/PD/instr/strats/brainstorming/index.html
http://www.brainstorming.co.uk/tutorials/tutorialcontents.html
http://www.facilitate.com/support/facilitator-toolkit/docs/Virtual-Brainstorming.pdf
http://www.youtube.com/watch?v=DYjGA7mrxBU
http://www.youtube.com/watch?v=yOsaVC3Zbtc
ΒΙβλιογραφία
Ο καταιγισμός ιδεών ως διδακτική τεχνική για την προσέγγιση των περιβαλλοντικών προβλημάτων» Πρακτικά 1 ου Περιβαλλοντικού ΣυνεδρίουΜακεδονίας, (!-4 Μαρτίου 2002), Θεσσαλονίκη 2002, σ.444-450.
Δικτυογραφία
http://olc.spsd.sk.ca/DE/PD/instr/strats/brainstorming/index.html
http://www.brainstorming.co.uk/tutorials/tutorialcontents.html
http://www.facilitate.com/support/facilitator-toolkit/docs/Virtual-Brainstorming.pdf
